Gönül Hanım - Ahmed Hikmet Müftüoğlu

Kitabın Tam Adı: Gönül Hanım

Yazar: Ahmed Hikmet Müftüoğlu (d: 1870, İstanbul - ö: 1927, İstanbul)

İlk Yayınlanışı: Tasvîr-i Efkâr gazetesinde, 3 Mart – 13 Nisan 1920 tarihleri arasında 33 tefrika(yayın dizisi) şeklinde yayınlanmıştır. Romanın kitap halinde ve yeni harflerle ilk baskısı, Dr. Fethi Tevetoğlu'nun “Büyük Türkçü Müftüoğlu Ahmed Hikmet” adıyla yayınladığı çalışmasıdır(1951). 2. Baskı ise yine Dr. Fethi Tevetoğlu'nun hazırladığı “Gönül Hanım” isimli tam metindir (Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1971). Kitap, Ankara'da 1987 yılında bir baskı daha yapmıştır. Bugüne kadar farklı yayınevleri kitabı yayınladı.

Kitabın başkahramanı Üsteğmen Mehmet Tolun, Osmanlı – Rus savaşlarında düşmana esir düşmüştür ve Sibirya'ya sürgüne yollanır. Orada Tatar tüccar Ali Bahadır Kaplanof ve kızkardeşi Gönül Kaplanof'la tanışacaktır. Bu üçlü, kadim Türk diyarına yani Orhun Vadisi'ne, Göktürk Kitabeleri'nin olduğu topraklara seyahat etmek için birleşir. Aralarına, yine Ruslara esir düşmüş bir Macar asilzadesi olan Kont Bela Zichy'nin de katılmasıyla, ekibin adının “Gönül Hanım Sefer Heyeti” olmasına karar verilir.

Bu dört Türk, Sibirya'dan Moğol topraklarına uzanan bir dizi macera yaşayacaktır. Yazar Ahmed Hikmet Turancılık hisleriyle yazılmış bu romanında, yer yer roman tekniğini unutarak tarih dersi vermeye de çalışıyor. Buna rağmen kitap okuyucuyu sürüklüyor.

Yazar, Türk milliyetçiliğini başkahraman Mehmet Tolun'un karakterinde ete kemiğe büründürmüş adeta. Gönül Hanım ise çekik gözleriyle, tombul ve hafif çilli yanaklarıyla, kumral saçlarıyla okuyanlar üzerinde gerçek bir Turan kızı imajı yaratıyor. Üsteğmen Mehmet, Osmanlı ve Müslüman kimliğiyle doğulu Türk'ü; Kont Bela Zichy ise Hristiyan inanışı ve Avrupalı karakteriyle batılı Türk'ü temsil etmiştir. Yazar Ahmed Hikmet din ayırt etmeksizin, bütün Turan kavimlerini romanında tek çatı altına almış görünmektedir.

Ahmed Hikmet Bey, Ziya Gökalp, Ömer Seyfeddin gibi asil Türk milliyetçisi kadronun yetiştiği bir dönemde yaşamış, eserlerini bu ideal doğrultusunda kaleme almıştır. Yazarının edebiyatçı ve fikir adamı hüviyeti unutulmadan okunduğunda Gönül Hanım romanı, Türkçü-Turancı roman anlayışının ilk örneklerinden biri olarak durmaktadır ve önemlidir.